Moved Permanently

Yapay zekâ, insanlığın kaderini yeniden yazan, sessiz ve derinden işleyen dönüşüm dalgası olarak üzerimize çöküyor. Elektrik, buhar ve aydınlatma gibi geçmişin devrimleri, sadece fiziksel dünyayı değil, toplumsal dokuyu, insan ilişkilerini ve bilgiye erişimi kökten değiştirmişti. Şimdi ise yapay zekâ, dönüşü  mün çok ötesine geçerek, bilincimizi, irademizi ve hatta varoluşsal anlamımızı sorgulayan çağın kapılarını aralıyor.

Bir yanda sınırsız refah ve ilerleme vaatleri, diğer yanda ise derin eşitsizlikler ve varoluşsal tehditler arasında sıkışıp kalmış insanlık varken, basit teknolojik ilerlemeden çok daha fazlası yeni dünya düzeninin gizli mimarisi olabilir mi? Yoksa kendi ellerimizle yarattığımız canavarın pençesine mi düşüyoruz?

Varoluşsal Tehdit: İnsanlığın  Son Perdesi

Yapay zekânın sunduğu potansiyel kadar, taşıdığı riskler de dehşet verici boyutlardayken, sadece kötü niyetli aktörlerin elinde “sessiz silah” olmaktan çok daha öte mesele. Yapay zekâ araştırmacıları arasında yapılan anketler, süper zekânın insanlığı yok etme ihtimalinin “gerçek ve ölçülebilir” risk olduğunu iddia etmeleri, sadece bilim kurgu senaryolarının parçası değil; önde gelen uzmanlar tarafından ciddiye alınan, geleceğimizi doğrudan ilgilendiren tehdit.

Kontrol kaybı, yapay zekânın insanlık hedefleriyle çelişen kendi hedeflerini geliştirmesi veya otonom kararlar alarak insanlığın varlığını tehlikeye atması gibi senaryolar, riskin buz gibi gerçekliğini gözler önüne seriyor. Yarattığımız zekâ, bizi yok etmeye programlanmış kıyamet habercisi mi olacak?

Ekonomik Uçurum: Yeni Kölelik Düzeni

Yapay zekâ, küresel ekonomide benzeri görülmemiş dönüşüm vaat ediyor. Sağlıkta kişiselleştirilmiş tedaviler, tarımda verimlilik patlaması, enerjide optimizasyon ve üretimde otomasyon gibi alanlarda devrim niteliğinde yenilikler sunarak yaşam kalitesini artırma ve yeni ekonomik değerler yaratma potansiyeline sahip. Ancak potansiyelin dağılımı, mevcut eşitsizlikleri derinleştirme tehlikesi taşıyor.

Yapay zekâ teknolojilerine yapılan yatırımların ve teknolojilerden elde edilen getirilerin, sermaye sahiplerinde yoğunlaşması, sermaye getirisinin ekonomik büyüme oranını aşması durumunu daha da keskinleştiriyor. Küresel ölçekte gelir ve servet eşitsizliğini artırarak, teknoloji devlerinin ve sermaye sahiplerinin gücünü pekiştiriyor. İş gücü piyasasında ise otomasyon, sadece rutin işleri değil, bazı uzmanlık alanlarını da etkileyerek işsizlik riskini artırıyor.

“Yüksek becerili” ve “düşük becerili” işler arasında artan polarizasyon, yeni kölelik düzeninin habercisi olabilir mi?

Veri tekelleşmesi ise, yapay zekânın temel hammaddesi olan verinin, birkaç büyük teknoloji şirketi tarafından nasıl kontrol edildiğini gösteren tekelleşme, ekonomik gücü merkezileştirerek rekabeti, inovasyonu ve pazar dinamiklerini bozuyor, küçük işletmelerin ve bireylerin aleyhine işliyor.

Türkiye’nin Kader Anı: Bağımlılık mı, Özerklik mi?
Türkiye için yapay zekâ, sadece küresel trend değil, aynı zamanda ülkenin geleceğini belirleyecek stratejik dönemeç. Genç ve dinamik nüfusu, hızla dijitalleşen kamu hizmetleri ve büyüyen özel sektörü ile yapay zekâ ekosisteminde önemli potansiyellere sahipken, önemli fırsatlarla birlikte kritik riskleri de barındırıyor.

Türkiye’deki dijitalleşme hızı, mevcut kırılgan iş gücü piyasasını (yüksek kayıt dışı istihdam, düşük vasıflı işlerin yoğunluğu) yapay zekânın otomasyon etkisi karşısında daha savunmasız hale getirebilirken, geniş çaplı işsizlik dalgalarına ve sosyal güvenlik sistemleri üzerinde ciddi baskılara yol açabilir. Merkeziyetçi veri yönetimi, yapay zekâ uygulamalarında veri mahremiyeti, güvenliği ve şeffaflık konularında önemli riskler taşıyor.

Etik yönetişim eksikliği ve algoritmik adaletsizlik, mevcut toplumsal eşitsizlikleri yeniden üretebilir veya derinleştirebilir. En önemlisi, yapay zekâ teknolojilerinde dışa bağımlılık, ulusal güvenlik ve stratejik özerklik açısından ciddi riskler barındırıyor. Yerli yapay zekâ ekosisteminin geliştirilememesi, ülkeyi kritik teknolojilerde dış güçlere bağımlı hale getirebilir. Türkiye, bu kader anında bağımlılık mı, yoksa özerklik mi seçecek?

Gizli Planlar ve Geleceğin Şifreleri Elimizde mi?

Yapay zekâ, Türkiye için sadece teknolojik araç değil, aynı zamanda toplumsal kader meselesidir. Kritik dönemeçte atılacak adımlar, ülkenin geleceğini belirleyecek stratejik tercih olacaktır. Kapsayıcı, adil ve etik yaklaşımla yönetilmediği takdirde, yapay zekâ mevcut eşitsizlikleri ve sorunları sadece maskelemekle kalmayıp, aynı zamanda yeni ve daha derin toplumsal uçurumlar yaratabilir. Toplumsal kutuplaşmayı ve istikrarsızlığı tetikleyebilir.

Ancak, eğitimden hukuka, veri yönetiminden istihdam politikalarına kadar çok katmanlı ve entegre müdahaleler başarıyla uygulandığında, yapay zekâ Türkiye için gerçek refah, sürdürülebilir kalkınma ve toplumsal adalet motoru olabilir. Unutmayın, geleceğin şifreleri, bugün atacağımız adımlarda gizlidir…

Kaynak; Defne Su Yılmaz